Geen gedeelde besluitvorming door uitblijven implementatie

Er is weinig aandacht voor de implementatie van keuzehulpen. Zo luidt een van de conclusies uit het project ‘Verdere Implementatie Keuzehulpen’, dat is uitgevoerd binnen het KIDZ programma in 2018. Dat de onderzochte keuzehulpen hoofdzakelijk worden ingezet als informatiedrager en niet zozeer om gedeelde besluitvorming te bevorderen, komt dan ook niet als verrassing. Deze conclusies onderstrepen wederom dat een zorgvuldige implementatie een randvoorwaarde is voor Samen Beslissen, aldus PatientPlus.

Borging Samen Beslissen loopt spaak
Op een uitzondering na is er geen sprake geweest van een procesmatige en planmatige invoering van de keuzehulp. Daardoor lopen zaken mis wat betreft borging – zo concluderen de onderzoekers. Het merendeel van de respondenten gebruikt het instrument weliswaar, maar niet op een wijze die is bedoeld bij de ontwikkeling: ondersteuning in het proces van gedeelde besluitvorming. Dit lijkt geen principiële keus van de zorgverleners; men is gewoon niet zozeer gericht op de meerwaarde van de keuzehulpen voor de afdeling in totaliteit.

Samen Beslissen laten ontstaan
Een gemiste kans, vindt PatientPlus. Door het uitblijven van implementatie blijven de voordelen van Samen Beslissen ook uit: meer tevreden patiënten en een hogere therapietrouw met als resultaat een meer doelmatig gebruik van zorg. Juist daarom hechten wij zoveel belang aan een zorgvuldige implementatie van keuzehulpen. Dat vergt wel een investering, weet ook organisatieadviseur Petran Geurts. Hij was betrokken bij de implementatie van twee keuzehulpen in het Beatrixziekenhuis. ‘Je moet het goed introduceren, mensen trainen en begeleiden. Het is de bedoeling dat zorgverleners echt voelen dat Samen Beslissen een wezenlijke verandering van ze vraagt’, zo legt hij uit in ons boek ‘Samen Beslissen. Waarom moeilijk doen als het ook Samen kan?’.

Implementatie vergt aandacht
PatientPlus beaamt dat Samen Beslissen in de praktijk brengen om een andere werkwijze vraagt. Zo’n verandering doorvoeren kan een flinke uitdaging zijn. Bovendien vraagt het om draagvlak binnen de hele vakgroep om een werkwijze in de richting van Samen Beslissen te laten ontstaan en te borgen, zo beschrijft ook het rapport. PatientPlus is zich hiervan bewust. We kennen de valkuilen, succesfactoren en best practices van het invoeren van Samen Beslissen, doordat we al meer dan 60 keuzehulpen hebben geïmplementeerd in diverse ziekenhuizen.

Tips om succesvol te implementeren
Wil jij ook Samen Beslissen met jouw patiënt, gefaciliteerd door een keuzehulp? Dan helpen de volgende factoren aan het succes bijdragen:

• Zorg voor draagvlak binnen de vakgroep en stel een werkgroep samen;
• Bedenk dat Samen Beslissen een andere werkwijze vraagt en train jezelf hierin;
• Leg de doelstellingen vast in een projectplan en evalueer deze periodiek;
• Communiceer zowel intern als extern over de introductie van de keuzehulp;
• Onderzoek hoe je de keuzehulp kunt borgen, opschalen en duurzaam financieren.

Implementeren in vier stappen
Op basis van de succesfactoren hebben we een uitgekiend implementatieplan ontwikkeld, dat we bij al onze keuzehulpen toepassen. De implementatie van een keuzehulp voeren we met veel zorg uit. Daarbij volgen we een aantal vaste stappen. Uiteraard bepalen we de exacte invulling van deze stappen altijd in samenwerking met en in afstemming op de betreffende afdeling en/of zorginstelling. In een notendop zijn de stappen 1) identificeren, 2) instrueren, 3) evalueren, en 4) optimaliseren. De implementatiewerkgroep, met daarin verschillende vertegenwoordigers vanuit de vakgroep, betrekken we bij alle stappen om zoveel mogelijk draagkracht te genereren.

Wil je meer weten over de implementatie van keuzehulpen en het faciliteren van Samen Beslissen in jouw vakgroep? Neem dan contact met ons op!

—
Over het project ‘Verdere Implementatie Keuzehulpen’
Het project is in 2018 uitgevoerd door Nierpatiënten Vereniging Nederland (NVN) tevens penvoerder, Patiëntenfederatie Nederland (PFN), Nederlandse Federatie van Kankerpatiënten organisaties (NFK), Erfocentrum, Harteraad, Nationale Vereniging ReumaZorg Nederland. Dit project is gefinancierd uit de Stichting Kwaliteitsgelden Patiënten Consumenten (SKPC) binnen het programma KIDZ (Kwaliteit, Inzicht en Doelmatigheid in de medisch specialistische Zorg).
Aanleiding vormde de constatering dat keuzehulpen niet optimaal worden gebruikt in de praktijk. De onderzoekers bestudeerden de inzet van consultkaarten, online keuzehulpen en beslisondersteunende e-tools door zorgverleners te interviewen over het gebruik ervan. Het hele rapport inclusief samenvatting, aanbevelingen en handreikingen, en een factsheet vind je hier.